Fahriye KUTLAY ŞENYURT
Temiz enerji, teknoloji, otomotiv ve sanayi, geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik alanlarında araştırma geliştirme, imalat ve kurulum hizmetleri sağlayan Veldo Makine Ar-Ge A.Ş., Mersin’de faaliyete aldığı piroliz tesisinde organik ve plastik atıkları karbon, gaz ve yağ gibi ürünlere dönüştürüyor.
Atıklardan ayrıştırılan karbon toprağın, su tutma kapasitesini artırarak mikrobiyolojik canlılığı destekleyip kirliliği önleyen firma, karbonu önce aktif karbona, sonrasında ise grafene çevirerek dünyanın en ileri teknolojili bataryasını üretmeyi hedefliyor.
Aldo Grup bünyesindeki Veldo Makine Ar-Ge A.Ş., organik ve plastik atıkları dünyada ilk niteliği taşıyan oksijensiz ortamda yüksek sıcaklıkla parçalayarak katı, sıvı ve gaz ürünlere dönüştürmek amacıyla, Mersin’in Erdemli ilçesindeki Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ait bin 300 dönümlük arazinin 700 metrekaresine 50 milyon lira bedelle piroliz Ar-Ge tesisi kurdu.
Veldo, Mersin Üniversitesi (MEÜ) ortaklığı ve TÜBİTAK onayıyla oluşturulan projede zeytin çekirdeği, ceviz ve Antep fıstığı kabuğu gibi tarımsal atıkları, sera naylonu ve meyve taşıma kasası benzeri tarımsal plastikleri işliyor. Zeytin çekirdeğinden açığa çıkan gazdan elektrik, ürün alt sıvısından organik gübre ve bitki koruma ilacı, sıvı katranından su geçirmez yalıtım maddesi, posadan ise toprak koruma malzemesi olarak kullanılabilen karbon elde eden şirket, benzer şekilde işlenen plastikten ise sürdürülebilir katı, sıvı ve gaz yakıt üretiliyor.
“Oksijensiz ortamda 700 derecede ısıtılan atıklar doğaya zarar vermiyor”
Projenin detayları hakkında bilgi veren Veldo Makine Ar-Ge A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Veli Doğan, oksijensiz ortamda 700 derecede ısıtılan atıkların doğaya zarar vermediğini aktardı.
Doğan, “Zeytin posasından çıkan karbonu, Türkiye’de stratejik ürün kapsamına alınan aktif karbon haline getirebiliriz.
Ünitenin Ar-Ge çalışmaları tamamlandı, makineyi imal etmeye çalışıyoruz. MEÜ, karbonu aktif hale getirerek kullanım alanlarını araştırdı. Aktif karbonun ilk denemede bin 200 metrekarelik yüzey alanıyla topraktaki bakterileri ve zehirli kimyasalları hapsettiği belirlendi. Aktif karbon toprağı temizliyor, üretim ve rekolteye pozitif etki ediyor. Öte yandan aktif karbonu grafene çevirebilirsek, dünyanın en ileri teknolojili pilini yapabiliriz. Böylelikle bir elektrikli araç kısa sürekli bir şarjla çok daha uzun yol kat edebilecek. Şuan grafenin 50 miligramı 3 bin liraya satılıyor.
Elimizdeki 50 ton karbonu grafene çevirdiğimizde Türkiye ekonomisi değişir. Yine MEÜ, elde ettiğimiz sıvının zararlı mantarlar, bakteriler, kanser ve mide ülseri üzerindeki etkisini araştırıyor. Bu proje, ülkemizi dünyada en üst seviyeye çıkaracak. Bitkisel atıkların ayrıştırmasından hidrojen de üretebiliyoruz. Aynı sıvı suyun iletkenliğini yükseltmeden PH derecesini düşürüyor. Bunların dünyada başka bir örneği yok” dedi.
“Türkiye’de tarımın yönünü değiştireceğiz”
Haluk Veli Doğan, Türkiye’de yıllık 7 milyar liralık bitki koruma ürünü ve gübre ithalatı yapıldığına dikkat çekerek, ünlü bir markanın kimyasal içerikli bitkisel koruma ilacını litresi 3 bin liradan sattığını söyledi. Doğan, “Çiftçimiz kimyasal ürünleri sürekli kullanmak zorunda ama biz toprağı tedavi ederek bu sürekliliği ortadan kaldırıyor, Türkiye tarımının yönünü değiştiriyoruz. Türk tarımı için bu yatırımdan vazgeçmeyiz. Şu an sadece zeytin özelinde konuşuyoruz.
Diğer atıkların işlenmesiyle çok farklı sonuçlara ulaşabiliriz” diye konuştu. Piroliz Ar-Ge tesisinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı izninden sonra kurulduğunu belirten Doğan, “Kurulumdan hemen sonra, 1’inci derecede doğal sit alanı olan Alata’nın mimari yapılaşmaya açılacağı ve tesisimizin biyodizel üretimi yaptığı ileri sürüldü. Bu iddialar gerçeği yansıtmıyor. Geldiğimiz noktada tesis, ÇED raporu eksikliği ileri sürülerek kapatıldı. Ar-Ge tesislerinin ÇED’e ihtiyacı yoktur. Yıpratıcı bu sürecin ardından tesi
